Tarifsiz heyecan içinde dünyaya getirdiğiniz bebeğiniz büyüdükçe, ona çok daha iyi bir gelecek sağlama arzusu anne-babalar olarak sizin için elbette kaçınılmaz bir gerçek. Bebeklik döneminin bitmesiyle, çocuğun önce kendi dünyasını ve sonrasında dış dünyayı keşfi gelişecek ve zihinsel - duygusal ve fiziksel gelişimi için uygun şartlar sağlandığı müddetçe bu keşif hem çok keyifli hem de birey olarak tamamlaması gereken evreleri çok daha kolay atlamasına sebep olacaktır.
Aksi takdirde, merakını kendi keşifleriyle gideremeyecek, birey olarak en doğal hakkı olan öğrenme dürtülerini içine atacak ki sonrasında bu baskılanmalar iç dünyasında farklı patlamalar yaşatacaktır, duygusal ve zihinsel olarak bastırılmış duygular çocuğun sağlıklı gelişimi için büyük handikapları olacaktır. Bu sebepledir ki, okul öncesi eğitimin önemi yadsınamaz, inkar edilemez, “aman canım nolcak” denemez. Sosyal Devlet Statüsü içindeki ülkelerde, ailenin ekonomik durumuna bakılmaksızın, devlet tarafından çocuklara okul öncesi eğitim olanağı sağlanır. Amerika bu statü içinde bir ülke olmadığından, eyaletlere göre değişmekle beraber farklı kriterler doğrultusunda çocuklar okul öncesi eğitime kabul edilmektedir. Bu işin akademik eğitimini almış, teoride ve pratikte uzun seneler uygulama yapmış bir öğretmen gözüyle, Amerika’daki eğitim sistemini incelediğimde hep olumlu hem de eksik bırakılan yanlarını görme fırsatım oldu ama ben bu yazıda çok detaya girmeden, okul öncesi süreçten başlayarak üniversite süreci dahil genel olarak eğitim sisteminden bahsedicem.
Okul öncesi eğitim için kurallar ve uygulamalar eyaletler arası farklılıklar olsa bile genelde dayandıkları temeller aynı.
Eğer;
Çocuğunuz 0-3 yaş aralığında ise Daycare
Çocuğunuz 3-4 yaşında ise Preschool
Çocuğunuz 5 yaşında ise Kindergarten‘a
Çocuğunuz 6 yaşında ilkokula (Elementary School) başlar.
İlk ve orta dereceli okullarda devam mecburiyeti vardır. Amerika' deki eğitim sistemi, Türkiye' deki eğitim sistemi gibi merkezi değildir. İlk ve orta öğretim müfredatların ana standartları U.S Department of Education ( ABD Eğitim Bakanlığı ) tarafından belirlenir, ancak her eyalet hatta şehir kendi müfredat ve hedeflerini belirler. Okula başlama ve bitirme yaşları yine birçok alanda oldugu gibi eyalete göre değişir.
12 yıllık zorunlu eğitim uygulanan ABD’de, okul öncesi eğitim zorunluluğu bulunmuyor ancak katılım oldukca fazladır. Amerikan eğitim sitemi ilköğretim (okul öncesi ve ilkokul), ortaöğretim ve yükseköğretim olmak üzere 3 düzeyde organize ediliyor.
Amerika’da Daycare ve özel preschool’lar yerel (eyalet) DCFS (Department of Children and Family Services) birimlerine bağlı çalısmakta. Okulların açılmak için buradan izin almak, çocukların kayıtlarını buraya göndermek gibi zorundalıkları vardır. Ayrıca okullarla ilgili bir sorununuz olduğu takdirde buraya danışabiliyorsunuz.
Daycare’ler büyük çoğunlukla özel kuruluşlardır ve ücretlidir. Devlet okullarında eğitim Preschool’dan başlar. Bunlar da genelde haftada 5 gün, günde 2-2.5 saatlik programlardır. Alt değiştirmeye imkan veren yapının bulunmamasından dolayı bazı Preschool’lar tuvalet eğitimi olmayan çocukları almıyor.
İçlerinde iyi olanları da var ancak Daycare yada Preschool’larda çocuklarla ilgilenen kişilerin hepsi, Türkiye’deki gibi değil maalesef. Yani illa çocuk gelişimi mezunu olmaları gerekmiyor yada ana sınıfı öğretmenliğinden mezun olması, 4 senelik fakülte bitirmesi, pedagojik formasyon tamamlaması şart değil. Lise hatta ortaokul mezunu kişiler de bu okullarda yardımcı asistan öğretmen pozisyonunda görev yapabiliyor ( ki benim son derece karşı olduğum bir durum bu). Mesela Alexandria'da , zatı muhterem yasal prosedurleri yerine getirmiş işyeri lisansını almış, bastırmış parayı açmış daycare, 15 çocuk var, 15 çocuktan sorumlu 19 yaşında 1 bayan var. 15 çocuğun yaşları da bir değil tabii, kimisi ağzında emzikli bebek, kimisi emekleme çağında, birkaçının motor hareket kabiliyeti gelişme döneminde filan filan. Şimdi 19 yaşında liseden mezun olmuş o bayan, 15 çocuğun hangi birine ne eğitimi verebilecek, hangi birisinin kişisel gelişim sürecini takip edebilecek, dosya oluşturup da ailesine periodik olarak rapor verebilecek. Kendisiyle konuştuğumda, son derece zorlandığını kabul ediyor o da, çok düşük bir ücretle çalışıyor kendi okul kredilerini ödeyebilmek için, stilist olmak hedefi. Okuduğu alanda alakalı değil yani hali hazırda yaptığı işle. Çocukların sağ beyin - sol beyin gelişimi, motor devinimsel hareketleri, sosyalleşmeleri yada sözel becerileri gelişimleri için neler yapıyorsun diye sorduğumda, cevapsız kalışıyla zaten vermişti cevabı. Şimdi bu 15 çocuk ki onlar gibi niceleri var, öyle büyüyorlar, fiziksel olarak büyüyorlar evet.
Bir de Katolik okulları, Hristiyan okulları veya Kilise okulları mevcut, Kilise okullarına her dinden ailenin çocukları gidebilmekte.
Dediğim gibi, ücretiyle birlikte sundukları imkanlari iyi olan yerler de mevcut ancak iyi araştırılıp, size ve çocuğunuza sunacakları herşeyi doğru süzgeçten geçirip ona göre kayıt yaptırılması gerekli.
Mesela birçok kişinin memnun olduğu, devlete bağlı ve kar amacı gütmeyen bir organizasyon olan YMCA'nın belirli bölgelerde sunduğu birçok eğitim programı ve kurslar bulunuyor.
Okul öncesi dönem, gömleğin ilk düğmesi gibidir ve kesinlikle doğru iliklenmesi gereklidir, bu gerçekten bir gerekliliktir. Değişmeyen gerçek, Okul Öncesi Eğitimi olması gerektiği gibi almış çocukların, fiziksel alandan tutunda sosyal ve duygusal alana kadar yaşının yeterliliklerini ve daha fazlasını yerine getirebildikleridir.
Amerika’da İlk Öğretim - Orta Öğretim ve Lise
Eğitim sistemi eyaletlere bağlı olduğundan Federal Hükümet eyaletin eğitim sistemine karışmıyor. Her eyalet kendi eğitim sistemini eyalet şartlarına göre düzenliyor. Amerikan ilk ve ortaöğrenim kurumları genel olarak ilkokul (elementary), ortaokul (middle school/junior high schools) ve liselere (high school) ayrılıyor. Bu sistem anaokulundan (kindergarten) 12'nci sınıfa kadar anlamına gelen "K through 12" olarak biliniyor. Çocuklar beş yaşına geldiklerinde anaokuluna altı yaşında ise ilkokula başlıyor ve 6'ncı sınıfa kadar ilkokula devam ediyorlar. Ortaokul, 6. sınıftan 9. sınıfa kadar sürüyor, bunu takip eden lise ise 9 - 12. sınıfları kapsıyor. Lise son sınıfa kadar takip edilen bu sıra standart değişmiyor fakat bunun da kendi içinde bir çok farklı modeli bulunmakta. Ancak ne olursa olsun federal yasalara göre 16 yaşına kadar mecburi eğitim söz konusu. 12. sınıfı tamamlayan öğrenci lise diploması almaya hak kazanıyor. Amerikan eğitim sisteminde koleje veya üniversiteye devam edebilmek için lise diploması almış olmak gerekiyor. Amerika'da lise öğrencileri için bir ulusal sınav veya kurs uygulaması yoktur. Fakat eğitimciler liseden mezun olacak öğrencilerden beklenen yeterlilik şartları için bir genel standartlar listesi uygulamaya koymuşlar.
Amerika'da ilk ve orta öğrenimin üç ana sistemde işlendiğini belirtmiştim, biraz detaylandırayım bunu çünku bizde böyle bir sistem mevcut olmadığından kolayca anlaşılamayabiliniyor.
1-Hiçbir ücret ödenmeyen devlet okulları.
2-Genellikle dini gruplar tarafından işletilen ve öğrenim harcı ödenen özel okullar .
3- Evde verilen eğitim 'home schooling' deniyor.
Orta öğrenim 12 yılda tamamlanıyor ve bu aşamaya kadar eğitimi tamamlamak için üç ayrı yol tercih edilebiliniyor:
1. 8-4 formatı
2. 6-3-3 formatı
3. 6-6 formatı
* 8-4 formatı:
Bu formatta sekiz yıl (Elementary or Primary School) ilk okul okunduktan sonra dört yıl lise (High school) okunuyor.
* 6-3-3 formatı:
Bu yöntemle yalnız altı yıl ilk öğrenime (Primary School education) devam ediliyor. Lise iki aşamada tamamlanıyor. Junior High School'da üç yıl ve Senior High School'da üç yıl.
* 6-6 formatı:
Bu yol da hemen hemen 6-3-3 formatı gibi ancak altı yıllık ilk öğrenimden sonra lise altı yıllık Junior-Senior High School'da okunuyor. Bu eğitimin sonunda öğrenciler Lise diploması (High School Diploma) alıyor.
Liseler genellikle otonomdur yani yönetim bakımından bazı koşullar altında bağımsız hareket eden eğitim kurumlarıdır. Bu okulların yönetimine dair hiçbir Federal kanun mevcut değildir ve bu okullarla ilgili kural ve yönetmelikler eyaletten eyalete değişmektedir.
Genel kural olarak, cinsiyet, ırk, din, öğrenme sorunları, fiziksel engeller, İngilizce konuşabilme yetisi (kabiliyet ve yeterliliği), vatandaşlık yada göçmen statüsü göz önüne alınmaksızın ilk öğrenim (Primary Education) herkes için zorunludur (ancak yaş sınırları değişmektedir).
Lise öğrencileri çok geniş bir müfredat takip ediyorlar. Bazı liselerde öğrenciler bölümlere (track) ayrılıyor. Kolej veya üniversiteye devam etmeyi düşünen öğrenciler, ilgili bölümlere devam ediyor ve kendilerini üniversiteye hazırlayacak dersler alıyorlar. Lise son sınıftayken, öğrenci seçeceği alana göre kolej başvurusunu yapabiliyor.
Amerika’da Lisans Eğitimi
Amerika'da Lisans (undergraduate) Eğitimi için iki ve dört yıllık olmak üzere iki farklı program bulunmakta.
*İki yıllık okullar genelde "associate" seviyesinde diploma veriyorlar ve bu diploma iki yıllık community veya junior college ile dört yıllık kolej ve üniversitelerin ilk iki senelik programlarını bitirerek alınabiliniyor. İki tip associate program var. Transfer programları sayesinde iki yıllık bölümden dört yıllık bölüme geçilebiliniyor. Terminal programlar (vocational veya technical olarak da adlandırılıyor) ise kişiyi bir uzmanlık alanında iş hayatına hazırlıyor.
*Dört yıllık kolejler ve üniversiteler ise bachelor seviyesi veriyorlar. İlk iki yıl genellikle gelecekteki uzmanlığa temel oluşturacak dersler veriliyor. Bu kursların içinde İngilizce kompozisyon, dünya tarihi, doğal bilimler, matematik, diller, sosyal bilimler ve bunlara ek olarak öğrencinin çalışmayı seçtiği alanla alakalı bazı dersler olabiliyor. İkinci yıldan itibaren uzmanlık alanında çalışmaya başlanıyor. Beş yıllık lisans eğitimi ise sadece birkaç özel alanda bulunmakta.
Amerika’da Lisans Üstü Eğitimi
Bachelor seviyesini tamamlayan öğrenciler yüksek lisans (master's degree) ve doktora (Phd) programı olmak üzere iki tip lisansüstü eğitiminden birine devam edebiliyor. Hukuk, diş hekimliği ve eczacılık gibi bazı programlar sadece lisansüstü seviyesinde yapılabilmekte. Genellikle 2 yıl süren bu programın amacı belirli bir alanda uzmanlaşmak. Öğrenciler daha çok lisans eğitimlerini aldıkları programlara yakın bir alanda yüksek lisansa devam ediyorlar. Ancak MBA gibi bazı programlar bu şarta uymayabiliyor. Öğrenciler daha çok lisans eğitimlerini aldıkları programlara yakın bir alanda yüksek lisansa devam ediyorlar. Ancak MBA gibi bazı programlar bu şarta uymayabiliyor.
Amerika’da Doktora Eğitimi
Kendi alanlarında daha da uzmanlaşmak isteyen öğrenciler doktora (Phd) programlarına devam edebiliyorlar. Bu programın tamamlanması seçilen bölüme ve öğrencinin doktora tezine göre 3 ile 6 yıl arasında sürmekte. Doktora derecesini elde edebilmesi için bir araştırma tezi hazırlaması gerekiyor.
* Amerika'da çogu öğrenci finansal yardım kaynaklarının desteği ile okuyor, daha sonra geri ödemesini yapıyor. Finansal yardım kaynaklarına örnek, federal ve yerel hükümetler, özel vakıflar, şirketler ve üniversiteler. Finansal yardımların finansal ihtiyaç, belirli bir alanda çalışma veya çalışma seviyesi gibi özel bir takım şartları olabilir. Uluslararası öğrenciler özel olarak sponsor burslarına başvurabilirler.
* Amerika'daki öğrenciler için kolej veya üniversite dışında part-time işte çalışmak gelir sağlamanın en bilinen yolu. Fakat Amerika'da öğrenci vizesi ile bulunan öğrencilere akademik çalışmalarının ilk senesini başarılı olarak bitirene kadar kampüs dışında çalışma izni verilmiyor. Uluslararası öğrenciler genellikle kampus içerisinde çalışabiliyor.
* Eğer Green Card sahibi olan bir öğrenci iseniz, devlet üniversitelerinde indirimli ücretlerle eğitim görme hakkına sahipsiniz demektir. Aynı zamanda Green Card sahibi olduğunuz için Amerikan hükümetinin verdiği burs ve kredilerden faydalanabilirsiniz. Ayrıca, istediğiniz yerde çalışıp geçiminizi sağlayabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder